Kliknij tutaj --> 🪆 rysunki chorych na schizofrenię

Schizofrenię paranoidalną diagnozuje się u ponad połowy wszystkich chorych na schizofrenię w Polsce (ok. 65 proc). Schizofrenia paranoidalna: przyczyny. Przyczyny zachorowania na schizofrenię paranoidalną są złożone i nie do końca poznane. Przyjmuje się, że predyspozycje do schizofrenii mogą przekazywać rodzice. U chorych na schizofrenię często obserwuje się zaburzenia snu (Cohrs 2008; Chung i wsp. 2018; Sunhary i wsp. 2021). Do najważniejszych zakłóceń zalicza się: bezsenność, obturacyjny bezdech senny, zespół niespokojnych nóg, zaburzenie z okresowymi ruchami kończyn i zaburzenia rytmu okołodobowego (Kaskie i wsp. 2017). W przypadku osób cierpiących na schizofrenię 60% zwiększenie śmiertelności wynika z chorób somatycznych [1, 20]. Natomiast 5% zgonów jest skutkiem samobójstwa [1, 20]. Chorzy na schizofrenię są grupą pacjentów ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na choroby somatyczne. Głównym problemem jest zespół metaboliczny wraz ze swoimi temperamentów afektywnych u chorych na schizofre-nię, chorobę afektywną dwubiegunową (ChAD) i cho-robę afektywną jednobiegunową (ChAJ). Materiał i metody: Badaniem objęto 167 osób, w tym 58 chorych na schizofrenię (35 mężczyzn, 23 kobiety), 52 chorych na ChAD (22 mężczyzn, 30 kobiet) i 57 cho- rych na ChAJ (24 mężczyzn, 33 W chwilach wzmożonego napięcia mogą pojawić się ataki paniki. W schizofrenii nierzadko towarzyszą pacjentowi także: obsesje (natrętne myśli, np. ciągłe myślenie o intencjach innych osób) i kompulsje (natrętne czynności, np. ciągłe sprawdzanie bezpieczeństwa w domu); depersonalizacja – poczucie nieistnienia („tak na prawdę Badoo Com Fr Rencontre Et Chat Gratuit. Problemy psychiczne to nadal temat tabu. Artysta Shawn Coss postanowił zająć się tym tematem i narysować najpoważniejsze z nich. Schizofrenia paranoidalna Schizofrenia paranoidalna to najczęściej rozpoznawany rodzaj schizofrenii. Diagnozuje się ją aż u 65 proc. ogółu chorych na schizofrenię. Foto: Materiały prasowe Choroba afektywna dwubiegunowa Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), określana także jako zaburzenia afektywne dwubiegunowe, charakteryzuje się występowaniem epizodów depresji, manii/hipomanii lub epizodów mieszanych. Foto: Materiały prasowe Zespół stresu pourazowego Zaburzenie psychiczne będące formą reakcji na skrajnie stresujące wydarzenie (traumę), które przekracza zdolności danej osoby do radzenia sobie i adaptacji. Foto: Materiały prasowe Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne Zaburzenie, którego cechą charakterystyczną jest występowanie nawracających, natrętnych myśli (obsesje) i/lub czynności (kompulsje), którym trudno się oprzeć, ponieważ próba powstrzymania się od nich wiąże się z narastającym lękiem, niepokojem, napięciem, cierpieniem. Foto: Materiały prasowe Borderline Typ osobowości charakteryzujący się wahaniami nastroju, napadami intensywnego gniewu, niestabilnym obrazem siebie, niestabilnymi i naznaczonymi silnymi emocjami związkami interpersonalnymi, silnym lękiem przed odrzuceniem i gorączkowymi wysiłkami mającymi na celu uniknięcie odrzucenia, działaniami autoagresywnymi oraz chronicznym uczuciem pustki (braku sensu w życiu). Foto: Materiały prasowe Więcej rysunków artysty można zobaczyć na jego profilu na Facebooku. Co to jest schizofrenia? Schizofrenia (inaczej „psychoza schizofreniczna” lub choroba Bleurera; termin „schizofrenia” pochodzi od słów schizis i phren, tłumaczonych odpowiednio jako: „rozszczepić” i „umysł”) to przewlekła choroba, którą można i trzeba leczyć. Należy do tzw. zaburzeń psychotycznych (psychoz), czyli stanów charakteryzujących się zmienionym chorobowo, nieadekwatnym postrzeganiem, przeżywaniem, odbiorem i oceną rzeczywistości. Chory cierpiący na psychozę ma poważnie upośledzoną umiejętność krytycznej, realistycznej oceny własnej osoby, otoczenia i relacji z innymi, a nawet nie jest do niej zdolny. Występuje kilka postaci schizofrenii. W zależności od przeważających objawów wyróżnia się schizofrenię paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, prostą, rezydualną i niezróżnicowaną. W Polsce najczęściej rozpoznawana jest postać paranoidalna. Fot. Ryzyko zachorowania na schizofrenię w ciągu całego życia wynosi około 1%. Równie często chorują kobiety, jak i mężczyźni. Jest to choroba ludzi młodych – ponad połowa zachorowań rozpoczyna się przed 30. rokiem życia. Mężczyźni zaczynają chorować średnio w nieco młodszym wieku (15.–24. roku życia) niż kobiety (25.–34. rokiem życia). Początek schizofrenii może być nagły (choroba rozwija się w ciągu kilku dni), szybki (kilka tygodni) lub też stopniowy – z objawami narastającymi powoli przez kilka miesięcy (a nawet lat). Początek nagły/ostry lub szybki z reguły nie budzi żadnych wątpliwości otoczenia (a często również i samego pacjenta), że dzieje się coś niepokojącego. Rodzina zazwyczaj chce szukać pomocy lekarskiej jak najszybciej, sam chory natomiast nie zawsze jest przekonany o swojej chorobie – niekiedy fałszywie ocenia rzeczywistość i nie szuka pomocy lekarskiej, a nawet jej unika. Schizofrenia może się zaczynać stopniowo – trwa to kilka miesięcy, a nawet lat. Najbliżsi chorego zazwyczaj zauważają niepokojące zmiany, ale tłumaczą je wieloma traumatycznymi wydarzeniami czy trudnościami w życiu osobistym. Chory stopniowo „wycofuje się”, staje się podejrzliwy, nieufny, zamknięty w sobie, unika relacji z ludźmi, przestaje wychodzić z domu. Takie wycofanie społeczne, a czasami nawet rodzinne, może wynikać z narastającego poziomu lęku, a także ze stopniowej utraty zainteresowania światem zewnętrznym i/lub koncentracją na własnych przeżyciach wynikających z rozpoczynającej się choroby. Najbliżsi mogą zaobserwować różne „dziwne” zachowania takiej osoby, na przykład nieadekwatne do sytuacji wypowiedzi. Częstym zjawiskiem jest również pogłębiająca się obojętność chorego („Teraz mamy taką trudną sytuację, a on/ona się tym w ogóle nie przejmuje”, „On/ona się przejmuje różnymi dziwnymi sprawami, tylko nie tym, co potrzeba”, „Zupełnie nie obchodzi go/jej, co ja czuję, co się ze mną dzieje”, „On/ona mówi czasami takie dziwne rzeczy, tak dziwnie się zachowuje”, „Unika swoich znajomych, a kiedyś był/była taki/a towarzyski/a”). Najbliższym chorego na schizofrenię, którzy przebywają z nim na co dzień, czasami trudno dostrzec początkowe objawy rozwijającej się choroby. Niekiedy na jej rozwój wskazuje wyraźne „załamanie linii życiowej” danej osoby (np. znaczne upośledzenie funkcjonowania społecznego, niemożność kontynuacji dotychczasowych planów edukacyjnych, zawodowych, życiowych, zubożenie i upośledzenie życia emocjonalnego), wyraźnie różne w porównaniu z rówieśnikami zachowanie, przeżywanie oraz odgrywanie ról społecznych. Schizofrenia to choroba przewlekła, jej leczenie trwa kilka, kilkanaście lat, a najczęściej do końca życia. Przebieg schizofrenii może być liniowy (ciągły, stopniowo i powoli postępujący) albo tzw. falujący (epizodyczny), z okresami nasilenia objawów chorobowych/epizodów choroby i powrotów do pełnego lub częściowego zdrowia (remisja pełna, niepełna). W okresach remisji objawy chorobowe nie występują (remisja pełna) lub ich nasilenie jest nieznaczne (remisja niepełna). Niezależnie od przebiegu choroby osoba nią dotknięta wymaga stałego leczenia, a także postępowania profilaktycznego w okresach remisji. Jakie są objawy choroby? Objawy schizofrenii: objawy pozytywne objawy negatywne zaburzenia poznawcze zaburzenia afektu objawy dezorganizacji psychicznej Objawy pozytywne lub negatywne nie oznaczają „pozytywnego” lub „negatywnego” wpływu na obraz i przebieg schizofrenii, ale wskazują na pewien „nadmiar” (objawy pozytywne, produktywne, wytwórcze) lub „brak/niedobór” (negatywne, nieproduktywne, niedostatek, ubytek) w postrzeganiu czy przeżywaniu rzeczywistości oraz w zakresie przekonań. Objawy pozytywne (wytwórcze) Do objawów pozytywnych (wytwórczych) schizofrenii należą przede wszystkim urojenia i omamy oraz tzw. pseudohalucynacje. Urojenia to zaburzenia myślenia zniekształcające albo kreujące rzeczywistość. Chory widzi rzeczy lub wydarzenia, które w rzeczywistości nie istnieją, albo nieadekwatnie odbiera i przeżywa rzeczywistość. Jego przekonania są bardzo mocne, nikt nie jest w stanie mu wyjaśnić (rodzina, lekarz), że się myli. Pacjent wierzy, że są one prawdziwe, a osoby, które starają się mu „wmówić, że jest inaczej”, włącza w swój świat urojeń i traktuje jak wrogów. W przebiegu schizofrenii mogą wystąpić urojenia ksobne, prześladowcze, urojenia odsłonięcia oraz oddziaływania. Urojenia ksobne polegają na przekonaniu chorego, że jest obserwowany i obmawiany („W radiu ciągle o mnie mówią”, „Oni wszyscy się na mnie patrzą i wszyscy się ze nie śmieją”). Chory z urojeniami prześladowczymi ma poczucie, że jest śledzony, podsłuchiwany i wyszydzany, a otaczające go osoby chcą go skrzywdzić, a nawet zabić. Pacjent z urojeniami odsłonięcia jest przekonany, że stał się ofiarą nacisków różnych osób/postaci lub rzeczy, które zabierają jego myśli i ujawniają je tak, że stają się znane i słyszalne dla innych osób/postaci lub konkretnie wybranej jednej osoby/postaci. Urojenia oddziaływania (wpływu) polegają na przekonaniu pacjenta, że jego myśli, uczucia, ciało i zachowanie ulegają wpływowi innych osób/postaci lub rzeczy. Halucynacje (omamy) to zaburzenie spostrzegania obejmujące zmysły wzroku, słuchu, smaku, węchu, dotyku, polegające na realistycznym odczuwaniu doznania zmysłowego, mimo że w otoczeniu nie ma bodźca/obiektu, który to doznanie mógł wywołać. Chory z halucynacjami słuchu słyszy różne głosy, dźwięki proste (np. stukanie, pukanie, szmery) lub złożone (np. różne słowa, zdania), które w rzeczywistości nie istnieją. Mogą to być głosy jednej lub kilku osób, męskie lub żeńskie, trudne do odróżnienia lub układające się w wyraźnie słyszane przez pacjenta słowa, zdania, monologi czy dialogi. Głosy komentują zachowanie chorego lub nakazują wykonywanie różnych czynności – zadań. Bardzo uważnej obserwacji wymaga pacjent, który słyszy głosy nakazujące mu popełnienie samobójstwa. W przypadku halucynacji wzrokowych chory widzi różne kształty, rzeczy, osoby/postacie, które nie istnieją w rzeczywistości. Tym halucynacjom mogą towarzyszyć halucynacje słuchowe. Halucynacje zarówno słuchowe, jak i wzrokowe chory może dodatkowo interpretować urojeniowo, co umacnia jego „fałszywe”, urojeniowe sądy i przekonania. Na przykład pacjent widzi nieistniejące osoby, słyszy, jak komentują jego postępowanie, wydają mu różne polecenia, jest przekonany, że „oni” go obserwują, podsłuchują, prześladują, chcą skrzywdzić, zniszczyć. Najczęściej towarzyszy temu lęk psychotyczny, który wynika z – przeżywanych przez pacjenta z poczuciem zagrożenia zdrowia i życia – bardzo nasilonych halucynacji i/lub urojeniowych interpretacji. Pseudohalucynacje występują wtedy, kiedy pacjent nie słyszy głosów z zewnątrz, ale wewnątrz swojej głowy lub też „słyszy”, że głosy te wydobywają się z jego ciała i może z nimi dyskutować czy rozmawiać. Pseudohalucynacje i omamy słuchowe należą do najczęstszych – obok urojeń – objawów schizofrenii. Objawy negatywne Objawy negatywne mogą się przejawiać wspomnianym już, stopniowym wycofywaniem się z dotychczasowych aktywności (np. zawodowych, szkolnych, hobby) i relacji międzyludzkich aż do całkowitej utraty zainteresowań i wycofania społecznego, a nawet unikania innych osób („On/ona w ogóle nie chce wychodzić z domu”, „Jak ktoś do nas przychodzi, to się zamyka w swoim pokoju i nie chce tam nikogo wpuścić, często nawet własnej rodziny”). Może temu towarzyszyć tzw. zobojętnienie uczuciowe („Wszystko mi jedno”, „Rób co chcesz”), czy też tzw. afekt blady („spłycone przeżywanie”, zmniejszenie wyrażania emocji lub nawet brak ich wyrażania) oraz upośledzenie zdolności do komunikacji z otoczeniem za pośrednictwem mimiki, gestów i postawy ciała. Inne objawy negatywne to: abulia (tj. „bezczynność” jako efekt braku zdolności czy ograniczonej zdolności do planowania i podejmowania działań o określonym, złożonym celu), anhedonia (zmniejszona zdolność lub brak zdolności do odczuwania przyjemności), aspontaniczność (spadek, utrata spontaniczności zachowań i uczuć), bierność, apatia, zubożenie wypowiedzi (wypowiadanie się pojedynczymi słowami o ubogiej treści, małe zróżnicowanie wypowiedzi), awolicja (brak własnej woli czy jej ograniczenie), spowolnienie ruchowe, mniejsza dbałość o siebie. Postępujące objawy negatywne mogą prowadzić do tzw. załamania linii życiowej, czyli zmiany dotychczasowych planów, zamierzeń, celów życiowych chorego. Dlatego bardzo istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia tej grupy objawów schizofrenii. Zaburzenia poznawcze W przypadku schizofrenii najczęściej występują zaburzenia koncentracji i uwagi, różnego rodzaju zaburzenia pamięci i inteligencji. Chory z trudem skupia się na wykonywanych czynnościach, nie potrafi zaplanować i zorganizować na przykład dnia czy najbliższego tygodnia. Nie pamięta tego, co niedawno zrobił, przeczytał, usłyszał czy powiedział. Zaburzenia afektu Zaburzenia afektu (nastroju) wiążą się z przeżyciami psychotycznymi (np. urojeniami, halucynacjami) oraz objawami negatywnymi i trudnościami, które z nich wynikają (np. chorobowe wycofanie społeczne i utrata pozycji społecznej/zawodowej czy możliwości dalszego kształcenia). Objawom może towarzyszyć smutek, żal, zmniejszenie radości życia. Emocje te są zgodne, adekwatne do realnych sytuacji lub chorobowych przeżyć psychotycznych albo nieadekwatne, niezgodne z przeżywanymi przez chorego treściami i wydarzeniami (np. nadmierna wesołkowatość, śmiech w sytuacjach trudnych, niekorzystnych dla pacjenta, np. straty). Kolejny przykład zaburzeń nastroju u chorych na schizofrenię to tzw. depresja popsychotyczna (czy poschizofreniczna) – tj. epizod depresji, który rozwija się w trakcie złagodzenia objawów lub po ustąpieniu ostrych objawów psychozy. U cierpiących na tę chorobę dominują: smutek lub obojętność, zmniejszenie radości życia i aktywności życiowej, utrata zainteresowań. Konieczna jest wówczas szczególnie czujna obserwacja pacjenta pod kątem ewentualnych myśli i/lub tendencji samobójczych. Objawy dezorganizacji psychicznej Objawy dezorganizacji psychicznej obejmują proces myślenia (chory ma trudności w zrozumieniu tego, co się wokół niego dzieje, postępowania ludzi, ich wypowiedzi) czy też zachowania chorego (zachowanie dziwaczne, nieadekwatne do sytuacji, chaotyczne). Jak wspomniano, schizofrenia może przybierać postać: paranoidalną, hebefreniczną, katatoniczną, prostą, rezydualną i niezróżnicowaną. W schizofrenii paranoidalnej dominują objawy pozytywne (objawy wytwórcze) – urojenia i omamy. W schizofrenii hebefrenicznej (zdezorganizowanej) górują niedostosowanie i objawy dezorganizacji w zakresie myślenia, afektu oraz zachowania (zachowanie nieprzewidywalne, chaotyczne, infantylne, mowa rozkojarzona). W schizofrenii katatonicznej przeważają stany tzw. osłupienia lub pobudzenia katatonicznego. Chory zazwyczaj nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem, milczy, pozostaje w stanie „osłupienia katatonicznego” (skrajny bezruch, „zastyganie” w różnych pozycjach). Osłupienie katatoniczne może nagle przechodzić w stan bardzo silnego pobudzenia psychoruchowego – pacjent wykonuje ruchy chaotyczne, bez celu – po czym ponownie „zastyga” w osłupieniu. W schizofrenii prostej nie występują objawy pozytywne (wytwórcze); ta postać choroby zaczyna się powoli, a stopniowo narastające objawy negatywne są przyczyną załamania linii życiowej. W schizofrenii rezydualnej dominują tzw. przewlekłe objawy resztkowe (rezydualne) o w miarę stabilnym i niewielkim nasileniu, które utrzymują się przez dłuższy czas z wyraźną przewagą objawów negatywnych; w przeszłości u osób na nią cierpiących wystąpił co najmniej jeden epizod choroby z objawami wytwórczymi. Schizofrenię niezróżnicowaną cechuje brak przewagi jednych objawów nad innymi i ich zmienność. Taki obraz choroby nie pozwala rozpoznać u pacjenta żadnej z omawianych wcześniej postaci schizofrenii. Ryzyko samobójstwa Ocenia się, że ryzyko samobójstwa wśród chorych na schizofrenię wynosi średnio około 10%; jest większe u mężczyzn i u osób w młodym wieku. Zwiększa się także w przypadku częstych nawrotów choroby z przewagą objawów pozytywnych i przy utracie wiary w rezultaty leczenia. Większe ryzyko samobójstwa wiąże się również z występowaniem omówionej powyżej depresji poschizofrenicznej (zobacz: Samobójstwo). Dlaczego ja? Przyczyny schizofrenii są złożone i nie w pełni znane. Chorzy i ich bliscy często o nie pytają. W tak zwanym modelu biopsychospołecznym rozwoju schizofrenii uwzględniono czynniki biologiczne (w tym genetyczne), psychologiczne, społeczne i środowiskowe, które zgodnie z obecną wiedzą medyczną mogą wpływać na wystąpienie tej choroby i jej obraz kliniczny. Ryzyko zachorowania jest większe w rodzinach, w których u krewnych pierwszego stopnia (np. rodzice, rodzeństwo, dzieci) rozpoznano schizofrenię. Jednak w zależności od tego, który z członków najbliżej rodziny jest chory, ryzyko jest bardzo zróżnicowane. Na przykład w przypadku występowania schizofrenii u obojga rodziców ryzyko zachorowania dziecka sięga 46%, podobnie duże ryzyko dotyczy bliźniaków jednojajowych (48%). Natomiast w przypadku schizofrenii występującej tylko u jednego z rodziców lub u rodzeństwa niebliźniaczego ryzyko to wynosi odpowiednio: 6% i 9%. Jeżeli jeden z bliźniaków dwujajowych choruje na schizofrenię, to ryzyko jej rozwoju u drugiego sięga 17%. Ta „podatność” ( genetyczna) na chorobę nie musi jednak oznaczać, że ona wystąpi, a rozwój choroby zależy od współdziałania wielu różnych czynników. Jeśli ktoś z rodziny zachoruje na schizofrenię, nie wolno szukać „winnego za jej powstanie i rozwój”. Tu nie ma „winnych”. Schizofrenia nigdy nie jest efektem pojedynczego (a nawet kilku) błędu (np. w wychowywaniu dziecka), zdarzenia (choćby traumatycznego) czy choroby somatycznej itp. Jej geneza jest złożona; rozwija się w wyniku splotu wielu czynników genetycznych, biologicznych i psychologicznych, które wystąpiły w życiu danej osoby. Poza tym schizofrenia to tak duże cierpienie psychiczne zarówno dla pacjenta, jak i jego rodziny, że nie należy go powiększać, snując niepotrzebne i niezgodne z obecną wiedzą medyczną rozważania: „Co ja takiego zrobiłem/zrobiłam, że zachorowałem/zachorowałam, że on/ona zachorował/zachorowała”. W przypadku tej choroby szczególne znaczenie ma wzajemna pomoc i wsparcie poszczególnych członków rodziny. Kiedy zgłosić się do psychiatry? Na konsultację do psychiatry należy się zgłosić, gdy wystąpią jakiekolwiek objawy spośród opisanych powyżej lub inne niepokojące symptomy czy zachowania. Podczas konsultacji psychiatrycznej nie zawsze następuje rozpoznanie choroby czy zaburzenia psychicznego. Zazwyczaj ostre i gwałtownie się rozwijające objawy schizofrenii nie budzą wątpliwości, że od razu trzeba się zgłosić do lekarza, najlepiej do psychiatry. Objawy te, mimo że wyraźnie niepokojące dla najbliższych, nie zawsze skłaniają chorego do szukania pomocy. Niekiedy jest wręcz odwrotnie: zainteresowanie osób z otoczenia może budzić u chorego podejrzliwość, wrogość czy nawet czynny i agresywny opór. Jeśli objawy schizofrenii pojawiają się nagle, gwałtownie i są nasilone (zazwyczaj są to objawy wytwórcze), często chory wymaga hospitalizacji w szpitalu psychiatrycznym. Na tę ostatnią pacjent powinien wyrazić zgodę. Zgodnie z obowiązującą w Polsce Ustawą o Ochronie Zdrowia Psychicznego chory, którego dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, może być przyjęty do szpitala psychiatrycznego bez wymaganej zgody. Jeśli natomiast istnieją wątpliwości, czy dana osoba jest chora psychicznie, powinna być przyjęta do szpitala psychiatrycznego na „obserwację psychiatryczną”, jednak nie dłuższą niż 10 dni. Najczęściej gwałtowne i nasilone objawy psychotyczne nie pozostawiają żadnych wątpliwości diagnostycznych co do rozwijającego się procesu chorobowego, choć nie zawsze stwierdza się schizofrenię; mogą to być inne zaburzenia psychotyczne. W przypadku objawów o niewielkim nasileniu, rozwijających się stopniowo i powoli (dotyczy to zarówno objawów pozytywnych, jak i negatywnych) diagnozowanie i leczenie schizofrenii można prowadzić ambulatoryjnie. Zawsze jednak należy się zwrócić do lekarza psychiatry – nawet jeśli łagodne objawy nie zaburzają codziennego funkcjonowania, a jedynie budzą niepokój u danej osoby lub jej najbliższych. W przypadku wystąpienia myśli i/lub tendencji samobójczych należy bezwzględnie i jak najszybciej zwrócić się o pomoc do lekarza (najlepiej do lekarza psychiatry). Szczególnie niepokojące są myśli samobójcze z towarzyszącymi urojeniami prześladowczymi, a także halucynacjami słuchowymi. „Głosy” komentują wówczas postępowanie pacjenta i „nakazują mu” popełnienie samobójstwa. Pacjenta z rozpoznaną schizofrenią bez wskazań do hospitalizacji, który z powodu nasilających się objawów chorobowych nie może systematycznie uczestniczyć w leczeniu ambulatoryjnym (np. w poradni zdrowia psychicznego), można objąć leczeniem w ramach tzw. zespołu leczenia środowiskowego (ZLŚ) w domu chorego. Jak lekarz rozpoznaje schizofrenię? Objawy psychotyczne nie zawsze wskazują na schizofrenię. Lekarz może podejrzewać wystąpienie na przykład „ostrych wielopostaciowych zaburzeń psychotycznych”. Dopiero po pewnym czasie, po uwzględnieniu obrazu klinicznego, przebiegu leczenia i obserwacji klinicznej pacjenta, można rozpoznać albo schizofrenię, albo inne zaburzenia psychiczne. Lekarz psychiatra rozpoznaje schizofrenię na podstawie osobistego badania psychiatrycznego pacjenta, opartego przede wszystkim na obserwacji i rozmowie z chorym (wskazana jest też rozmowa z jego rodziną) oraz na wywiadzie dotyczącym jego dotychczasowego funkcjonowania, niepokojących objawów czy zaburzeń psychicznych w rodzinie. Nie ma badań laboratoryjnych potwierdzających lub wykluczających schizofrenię. Jednak wykonanie badań (z neuroobrazowymi włącznie) jest konieczne w celu oceny stanu ogólnego pacjenta, wykluczenia innych chorób imitujących schizofrenię, a także gdy rozpoznanie jest wątpliwe. Lekarz psychiatra zwraca ponadto uwagę na ewentualnie współwystępujące inne choroby, zaburzenia psychiczne, uzależnienie od nikotyny (bardzo częste w przypadku schizofrenii), nadużywanie alkoholu, substancji psychoaktywnych (np. amfetaminy, marihuany) czy leków uspokajających lub nasennych. Częste jest również współwystępowanie schizofrenii i różnych chorób somatycznych, które niekorzystnie wpływają na stan psychiczny, rokowanie i przebieg leczenia (np. choroby układu krążenia, nadwaga, zwiększone stężenie cholesterolu, cukrzyca). W diagnostyce schizofrenii mogą być stosowane różne kwestionariusze oceny występowania i stopnia nasilenia objawów psychotycznych. Jednak na podstawie ich wyników, bez osobistego badania i obserwacji pacjenta, nie można rozpoznać schizofrenii. Mogą one natomiast ułatwić ocenę postępów leczenia i stopnia poprawy stanu zdrowia pacjenta. Jakie są sposoby leczenia schizofrenii? Terapia chorych na schizofrenię obejmuje leczenie zaostrzeń choroby oraz zapobieganie nawrotom i zaostrzeniom. Leczenie ma charakter kompleksowy i może obejmować: farmakoterapię, psychoedukację, psychoterapię, terapię zajęciową i inne formy terapii (rzadko elektrowstrząsy). Podstawowa metoda leczenia to farmakoterapia. Stosuje się leki przeciwpsychotyczne (dawniej zwane neuroleptykami). W leczeniu chorego na schizofrenię często istotne znaczenie ma współpraca lekarza nie tylko z samym pacjentem, ale także z jego rodziną. Terapia zazwyczaj trwa całe życie. W przypadku ostrych epizodów psychotycznych czy gwałtownych nasilonych zaostrzeń choroby pacjent powinien być hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym. Znaczna grupa osób cierpiących na schizofrenię jest leczona ambulatoryjnie (lub w ramach zespołów leczenia środowiskowego) i rzadko wymaga pobytu w szpitalu, a niekiedy w ogóle nie musi być hospitalizowana. Leczenie można też odbywać planowo w szpitalnych oddziałach dziennych lub oddziałach stacjonarnych rehabilitacji psychiatrycznej. Podczas takiego leczenia, którego formę ustalają wspólnie lekarz i pacjent, szczególny nacisk kładzie się na różne rodzaje terapii zajęciowej, odpowiednią psychoterapię i psychoedukację. Nagłej hospitalizacji psychiatrycznej częściej wymagają pacjenci, którzy leczą się niesystematycznie, odstawiają leki, kiedy uważają, że już czują się dobrze, lub samodzielnie, bez uzgodnienia z lekarzem zmieniają dawki leków i sposób ich przyjmowania. Psychoedukacja w przypadku schizofrenii polega na przekazywaniu pacjentowi i/lub jego rodzinie informacji na temat rozwoju, przebiegu i objawów tej choroby oraz objawów sugerujących jej nawrót czy zaostrzenie, a także na temat możliwych rozwiązań i sposobów radzenia sobie z trudnościami wynikającymi z choroby. Psychoedukacja może być kierowana tylko do pacjenta, albo też łącznie do pacjenta i jego rodziny lub też tylko do rodziny pacjenta. Organizuje się także grupy wielorodzinne. Takie „szkolenie” odbywa się w trakcie wizyt lekarskich lub jest częścią pracy terapeutycznej w różnych instytucjach profesjonalnie zajmujących się leczeniem chorych na schizofrenię, np. na oddziałach rehabilitacyjnych czy w ramach pomocy organizowanej przez zespoły leczenia środowiskowego. Forma psychoterapii osoby chorującej na schizofrenię zależy od objawów chorobowych, ich nasilenia, a także systematycznego w niej uczestnictwa. Zaleca się przede wszystkim psychoterapię wspierającą, poznawczo-behawioralną oraz treningi funkcjonowania poznawczego. Jak już wspomniano, schizofrenia często dotyka osoby młode, które pozostają jeszcze pod opieką rodziców. Zaleca się wtedy zwykle terapię rodzinną, do której zaprasza się zazwyczaj wszystkich członków rodziny mieszkających razem z pacjentem. Uczą się oni, jak sobie radzić z trudnościami wynikającymi z choroby, a także jak identyfikować i modyfikować takie zachowania czy emocje, które mogą utrudniać powrót pacjenta do zdrowia i zwiększać ryzyko nawrotu choroby. Leczenie farmakologiczne (farmakoterapia) schizofrenii polega przede wszystkim na stosowaniu tzw. leków przeciwpsychotycznych. Wyróżnia się leki przeciwpsychotyczne klasyczne (typowe; leki pierwszej generacji) i atypowe (leki drugiej generacji), które różnią się pomiędzy sobą potencjałem wywoływania tzw. objawów pozapiramidowych (zazwyczaj potencjał ten jest mniejszy w przypadku leków przeciwpsychotycznych atypowych) oraz wpływem na objawy negatywne i afektywne schizofrenii (korzystniejszy w przypadku leków atypowych). W ściśle uzasadnionych przypadkach, np. skrajnie nasilonych epizodów schizofrenii z myślami i tendencjami samobójczymi, objawów katatonicznych, lekooporności czy u kobiet w ciąży, można rozważyć leczenie elektrowstrząsami. Objawy pozapiramidowe należą do najczęstszych objawów niepożądanych w trakcie stosowania klasycznych leków przeciwpsychotycznych. Należą do nich: akatyzja, dystonie, parkinsonizm i dyskinezy. Akatyzja to niepokój ruchowy – chory nie może spokojnie stać, leżeć czy siedzieć w miejscu bez poruszania kończynami dolnymi, „dreptania w miejscu”, wstawania, bezcelowego, nadmiernego chodzenia. Dystonie występują pod postacią mimowolnych (niezależnych od woli człowieka) skurczów różnych grup mięśniowych – mięśni karku, oczu, twarzy (np. sztywność żuchwy), jamy ustnej (np. sztywność języka) czy kończyn. W parkinsonizmie polekowym występują sztywność różnych grup mięśniowych, chód drobnymi krokami, drżenia różnych części ciała, zmiana charakteru pisma (np. pisanie znacznie mniejszych liter), nadmierne ślinienie się, potliwość, niewyraźna mowa, maskowatość twarzy i upośledzenie mimiki. Dyskinezy późne to mimowolne, zazwyczaj rytmiczne ruchy, obejmujące najczęściej mięśnie mimiczne twarzy (ruchy języka, usta, cmokanie, zgrzytanie zębami), a także mięśnie szyi, tułowia i kończyn. Polekowe objawy pozapiramidowe bardzo często stanowią przyczynę odmowy leczenia przez pacjenta i/lub jego rodzinę. Niezwykle istotna jest więc dobra współpraca lekarz–pacjent, umożliwiająca rozmowę i psychoedukację pacjenta i jego rodziny. Powinni oni jak najwięcej wiedzieć na temat tych objawów, przyczyn ich występowania, możliwości zapobiegania ich pojawieniu się i leczenia (najczęściej farmakologicznego) objawów, które już wystąpiły. Niektóre leki przeciwpsychotyczne mogą upośledzać metabolizm glukozy i cholesterolu oraz powodować zwiększenie apetytu. W trakcie leczenia są więc niezbędne badania laboratoryjne (np. kontrola stężenia glukozy we krwi na czczo czy stężenia cholesterolu), a także kontrola masy ciała – obwodu talii oraz tzw. wskaźnika masy ciała (body mass index – BMI; masa ciała w kg podzielona przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu: kg/m2). Ponadto systematycznie oznacza się morfologię i aktywność enzymów wątrobowych, niekiedy wykonuje się kontrolne badanie EKG. Należy podkreślić, że skuteczne leczenie schizofrenii w większości przypadków nie musi się wiązać z występowaniem uciążliwych działań niepożądanych, a komfort pacjenta jest jednym z istotnych czynników decydujących o doborze leku. W leczeniu chorych na schizofrenię zwraca się także szczególną uwagę na ewentualne współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych, przede wszystkim uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych. Jak już wspomniano, schizofrenia często współwystępuje z różnymi chorobami somatycznymi, które niekorzystnie wpływają na stan psychiczny pacjenta. Stan zdrowia somatycznego i ewentualne równoległe leczenie schizofrenii i współwystępujących chorób somatycznych u lekarza rodzinnego i/lub specjalistów z innych dziedzin medycyny ma bardzo duże znaczenie. Konieczna jest systematyczna kontrola zdrowia u lekarza rodzinnego. Występujące u pacjenta niektóre zaburzenia somatyczne oraz nadwaga czy otyłość decydują często o doborze leku przeciwpsychotycznego. Lekarz psychiatra w zależności od obrazu klinicznego schizofrenii, jej przebiegu, współwystępowania innych zaburzeń somatycznych i psychicznych podejmuje decyzję o leczeniu jednym (monoterapia) lub dwoma/kilkoma lekami z tych samych lub różnych grup farmakologicznych (politerapia, terapia skojarzona). Bardzo ważna w leczeniu schizofrenii jest także modyfikacja trybu życia pacjenta: aktywność fizyczna, prawidłowy sposób odżywiania się oraz odpowiednia ilość snu. Terapia zajęciowa i różne formy terapii dla pacjentów chorujących na schizofrenię mają na celu umożliwienie optymalnego społecznego funkcjonowania pacjenta. Chory się uczy, jak sobie radzić z trudnościami wynikającymi z choroby, w tym ze stygmatyzacją społeczną, i na czym polega tzw. sieć wsparcia społecznego. Wsparcia społecznego udzielają nie tylko najbliższe osoby z otoczenia pacjenta (rodzina, przyjaciele, znajomi), lecz grupy osób, organizacje lub instytucje stanowiące społeczno-socjalne opacie dla konkretnego pacjenta. Można wymienić interwencje socjalno-opiekuńcze w ramach Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej, pomoc w zakresie Ośrodków Interwencji Kryzysowych, grupy samopomocy, instytucje i fundacje związane np. z aktywizacją zawodową pacjenta oraz programy społeczne lokalne, ogólnopolskie i międzynarodowe (np. „Schizofrenia – otwórzcie drzwi”). Informacje dla pacjenta, który rozpoczął leczenie farmakologiczne schizofrenii Ważne jest systematyczne przyjmowanie leków, zgodnie z zaleceniami lekarza psychiatry. Leczenie jest długotrwałe, trwa najczęściej do końca życia. Niezwykle istotna jest dobra współpraca pomiędzy lekarzem psychiatrą a pacjentem, najczęściej z udziałem rodziny chorego. Obejmuje ona edukację dotyczącą choroby, ustalenia co do sposobu postępowania leczniczego w poszczególnych fazach choroby, a przede wszystkim co do sposobu przyjmowania poszczególnych leków: częstości (raz dziennie, kilka razy dziennie czy raz na tydzień, przez miesiąc w formie iniekcji), formy leku (tabletki, iniekcje, opłatki; leki do połykania czy leki rozpuszczalne w jamie ustnej), rodzaju poszczególnych leków (w zależności np. od objawów współwystępujących istotnych dla pacjenta, np. zaburzeń snu, łaknienia, otyłości, stopnia aktywizacji, nastroju) oraz towarzyszących działań niepożądanych. Objawy niepożądane związane z terapią lekami przeciwpsychotycznymi są różnorodne, zmienne, zależą od rodzaju stosowanego leku, dawki i czasu jego przyjmowania, leków stosowanych dodatkowo czy psychicznych i somatycznych zaburzeń/chorób towarzyszących. Należą do nich przedstawione powyżej objawy pozapiramidowe, nadmierne uspokojenie, senność lub nadmierne pobudzenie, napięcie wewnętrzne, nadmierne ślinienie lub suchość ust, biegunki lub zaparcia, nudności, zawroty głowy, zwiększenie masy ciała. Objawy niepożądane występujące w trakcie farmakoterapii są bardzo zróżnicowane i zmienne. O możliwości wystąpienia poszczególnych z nich u konkretnego pacjenta lekarz psychiatra informuje w trakcie włączania leków oraz w trakcie dalszego leczenia. Lekarz proponuje też pacjentowi różne sposoby radzenia sobie z tymi objawami (nie tylko farmakologiczne). Warto obserwować zmiany samopoczucia po wdrożeniu leków i opisywać lekarzowi zarówno oznaki poprawy, jak i wszelkie niepokojące objawy. Dzięki tym informacjom lekarz w porozumieniu z pacjentem może lepiej dobrać rodzaj i dawki leków, a także włączać odpowiednie postępowanie w celu opanowania lub zredukowania nasilenia działań niepożądanych farmakoterapii. Nierzadko i w tym przypadku przydatne jest zaangażowanie rodziny pacjenta. Leki przeciwpsychotyczne nie uzależniają, więc pod tym względem są bezpieczne w leczeniu długoterminowym. Mają one również odmienne profile działania i różne działania niepożądane – to sprawia, że można dążyć do optymalnego dopasowania leku dla każdego chorego. Brak powodzenia terapii jednym lekiem nie jest powodem do całkowitego zaprzestania leczenia, ale do poszukiwania lepszych rozwiązań w zakresie farmakoterapii. W przypadku schizofrenii zazwyczaj nie zaleca się przerywania terapii lekami przeciwpsychotycznymi. Należy je przyjmować również w okresach remisji – jest to postępowanie profilaktyczne, wpływające na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nawrotu. W przypadku konieczności zmiany leczenia o sposobie zamiany leków informuje lekarz psychiatra. Zazwyczaj taka zamiana odbywa się na tzw. zakładkę: stopniowemu włączaniu nowego leku towarzyszy stopniowe odstawianie leku dotychczasowego. Schizofrenia jest chorobą przewlekłą. Warto, aby terapię pacjenta prowadził jeden lekarz psychiatra, który zna przebieg jego choroby, reakcje pozytywne i niekorzystne na stosowane dotychczas leczenie, objawy sugerujące rozpoczynające się zaostrzenie czy nawrót choroby. Jak podkreślano, w leczeniu pacjenta chorującego na schizofrenię bardzo ważna jest okresowa systematyczna kontrola ogólnego stanu zdrowia u lekarza rodzinnego albo leczenie współwystępujących chorób somatycznych u lekarzy odpowiednich specjalności. Niezmiernie istotna jest rezygnacja z alkoholu i innych używek. Zaburzają one nie tylko działanie poszczególnych leków, ale także wpływają na zaostrzenie choroby lub sprzyjają jej nawrotowi w przypadku utrzymującej się remisji. Ważny jest także właściwy styl życia pacjenta: odpowiednia ilość snu, sposób odżywiania się, aktywność fizyczna. Istotne znaczenie ma aktywność w ciągu dnia: unikanie długiego przebywania w łóżku, „podsypiania” (ewentualnie poza krótką kilku-, maksymalnie kilkunastominutową drzemką), dbałość o czas i formę odpoczynku. Istotny jest uregulowany czas snu, unikanie „nieprzespanych nocy” i odpowiednie planowanie różnych czynności, które można wykonać w ciągu dnia. Należy także zwrócić uwagę na umiarkowaną aktywność fizyczną oraz odpowiedni sposób odżywiania się (częstsze posiłki: np. 3 główne: śniadanie, obiad, kolacja i 2 dodatkowe pomiędzy nimi [ale o tych samych porach], bez „podjadania”). Przy pojawiającej się lub utrzymującej się nadwadze lub otyłości wskazana jest odpowiednia dieta. Zapamiętaj! Schizofrenia jest chorobą przewlekłą, którą można i należy leczyć w celu uzyskania remisji pełnej lub remisji funkcjonalnej, tj. powrotu do normalnego życia. Schizofrenię powinien zdiagnozować i leczyć lekarz psychiatra. Terapia schizofrenii powinna być kompleksowa, ale podstawową rolę odgrywa leczenie farmakologiczne. Systematyczne leczenie, w zależności od obrazu klinicznego i przebiegu schizofrenii, może przynieść długotrwałe remisje. Leczenie farmakologiczne należy kontynuować także w okresie remisji w ramach profilaktyki nawrotów choroby. Ważna jest dobra współpraca pacjenta i jego rodziny z lekarzem psychiatrą (i innymi terapeutami) prowadzącym leczenie oraz psychoedukacja zarówno pacjenta, jak i jego rodziny, obejmująca informację na temat choroby i umiejętności radzenia sobie z jej objawami i towarzyszącymi jej trudnościami. Bardzo istotne znaczenie ma odpowiednie wsparcie rodzinne i środowiskowe pacjenta (zob. Schizofrenia – informacje dla rodzin pacjentów). Schizofrenia paranoidalna jest najczęściej spotykaną postacią schizofrenii. Zazwyczaj zaczyna się ona nieco później niż inne postacie schizofrenii jednak nie jest to regułą. Schizofrenia paranoidalna zaczyna się często w młodym wieku i w zależności od swojego przebiegu i zejścia może stać się powodem mniej lub bardziej długotrwałej utraty zdolności do pracy i do brania udziału w czynnym życiu społecznym. W chorobie tej spotykamy szereg objawów spowodowanych zaburzeniami psychicznymi, zmianami w narządach wewnętrznych oraz zmianami neurologicznymi. Za podstawowy objaw schizofrenii uważany jest autyzm, a co za tym idzie stępienie i patogenezaZarówno etiologia schizofrenii, jak i jej patogeneza nie są jasne. Są różne teorie pojawienia się choroby takie jak: wewnątrzwydzielnicza, humoralno-toksyczna oraz dziedziczna. Z teorii opierających się na dziedziczeniu, szczególne znaczenie mają swoiste cechy budowy ciała. Mianowicie należący do nich typ leptosomiczny, są to cechy które stanowią znaczna większość u schizofreników. Przeprowadzone badania u chorych na schizofrenię nie wykazały jednak żadnych cech budowy fizycznej, które mogłyby świadczyć o częstotliwości wystąpienia tego schizofreników istnieje zwiększona podatność kory mózgowej na hamowanie, przy czym jest to skutek procesu prowadzącego do osłabienia komórek mózgowych. Różne czynniki natury organicznej mogą powodować stany hamowania w mózgu. Skutkiem hamowania jest powstanie patologicznych zjawisk rozlanego hamowania, zmieniającego swoje natężenie i umiejscowienie w najwyższych i najniższych piętrach hamowania wywołują ze swojej strony zjawiska odhamowania i indukcji dodatniej czynności starszych, pierwotnych oraz szczątkowych pod względem rozwojowym. Jeśli dojdzie do powstania dynamicznego stosunku w obrębie kory i podkory, dochodzi do zaburzeń, które przybierają fazy:wyrównawczą,paradoksalną,ultraparadoksalną oraz paranoidalna obejmuje niejednolita grupę schorzeń, a to z kolei jest powodem do zmian anatomicznych i patologicznych, które mają rozmaity schizofrenii paranoidalnej spotykamy urojenia prześladowcze, wielkościowe, owładnięcia oraz oddziaływania niekiedy wielkościowe. Często też występują halucynacje, chory słyszy głosy, często mówi po cichu tak jakby przez radio. Często pacjent czuje jakieś nieprzyjemne zapachy, którymi chcą go otruć. W dymie od papierosa czuje truciznę, chory czuje, że ktoś wysysa z niego krew. Spotkać można też omamy wzrokowe, mowa bywa zmanierowana, niekiedy symboliczna, czasem może wydawać się porozrywana aż do rozkojarzeni. Innymi objawami może być także dziwaczne zachowanie, pismo i rysunki nie mające najmniejszego sensu ani schizofrenii paranoidalnejW okresie zwiastunów, który w pewnej części przypadków schizofrenii zaczyna się, spotyka się objawy typu nerwicowego. Także lęki, przygnębienie, apatie oraz opóźnienia powstające w rozwoju intelektu. Można rozróżnić następujące typy schizofrenii:– typ postępujący, w swoim przebiegu stopniowo doprowadza do degeneracji i otępienia schizofrenicznego, które należy odróżniać od innych rodzajów otępienia, w tej postaci otępienie objawia się rozkojarzeniem myślenia, zobojętnieniem, niezdolnością do twórczej i samodzielnej pracy oraz brak podjęcia jakiejkolwiek inicjatywy,– przerywany typ z remisjami, jest niekiedy zbliżony do typu okresowego, cyrkularnego, przy czym po każdym nowym napadzie stan degeneracji zwykle się powiększa,– typ o przebiegu ostrym, w którym później zdarza się zatrzymanie procesu, którego następstwem jest utrzymanie mniejszego lub większego defektu, niekiedy po pewnym czasie zdarza się, że proces może ulec wznowieniu, a także przejść do postaci z remisjami albo przyjąć postać stany schizofreniczne, z defektem oraz otępieniem schizofrenicznym mogą wyrażać się w dwóch wariantach:– postać hipersteniczna defektu, w której chorzy są niezwykle ożywieni psychicznie i motorycznie oraz wielomówni,– postać asteniczna, polegająca na obniżeniu czynności psychicznych, chorzy są mało ruchliwi oraz leczenia objawowego, schizofrenia jest szczególnym polem zastosowania wszystkich metod terapii aktywnej i terapii pracą. Leczenie pobudzające i bodźcowe stosujemy w postaciach, w których chodzi o wzmożenie zdolności komórki do hamowania ochronnego. Kuracja insulinowa może być połączona ze snem podłużnym. Kurację snem narkotycznym lub przedłużonym stosuje się od początku u osób, które mają silnie zaznaczone hamowanie ochronne w celu jego się również po wypróbowaniu wszystkich innych metod leczniczych i braku wyników w leczeniu można zastosować elektrowstrząsy. Terapia pracą w przypadkach chronicznych daje możliwość wyrównania ubytków, wyrównania degradacji. Natomiast w świeżych przypadkach zwłaszcza pod koniec aktywnego leczenia lub po jego zakończeniu, wytwarza nowe połączenia warunkowe i stereotypowe. Powinna być ona dozowana tak jak każdy środek leczniczy przez lekarza. Należy przy niej unikać czynników szkodliwych, do których schizofrenicy maja dużą wprowadzeniem aktywnych metod leczenia odsetek wyleczeń samoistnych jest niewielka. Rokowania są znacznie większe w przypadku schizofrenii o przebiegu ostrym lub w schizofrenii z remisjami. Mało pomyślne jest również rokowanie w postaci przewlekłej. Szczególnie tych, które zaczęły się jako postacie urojone i przerodziły się później w schizofrenię wtórną. Wokół schizofrenii narosło wiele mitów i przekłamań, np. że schizofrenicy cierpią na rozdwojenie jaźni czy rozszczepienie osobowości. Dysocjacja osobowości polega wyłącznie na wyraźnej granicy między sferą uczuć a sferą umysłu. Schizofrenia to poważna choroba psychiczna, polegająca na upośledzeniu postrzegania lub wyrażania rzeczywistości. Najczęściej ludzie kojarzą schizofrenię jako omamy słuchowe, urojenia, dziwaczność zachowań, zaburzenia myślenia i chłód emocjonalny. Jako jednostka nozologiczna zaburzenia schizofreniczne należą do grupy psychoz. Schizofrenia powoduje poważną dysfunkcję społeczną i zawodową. spis treści 1. Przyczyny schizofrenii 2. Objawy schizofrenii Pseudohalucynacje Objawy negatywne schizofrenii Zaburzenia afektu Zaburzenia poznawcze Dezorganizacja psychiczna 3. Rodzaje schizofrenii 4. Diagnozowanie schizofrenii 5. Przebieg schizofrenii 6. Leczenie zaburzeń psychicznych rozwiń 1. Przyczyny schizofrenii Udowodniono, że u osób chorych na schizofrenię dochodzi do nadmiernego wydzielania dopaminy w jednej z części mózgu, natomiast w innym rejonie brakuje tego neuroprzekaźnika. Zbyt duże wydzielanie dopaminy zakłóca sposób, w jaki człowiek czuje i odbiera bodźce ze świata zewnętrznego. Powoduje to, że u osoby chorej na schizofrenię występują omamy słuchowe, wzrokowe. Jeżeli dopaminy jest zbyt mało, pojawia się wówczas apatia, dezorientacja, uczucie osamotnienia i zmęczenia. Zobacz film: "Fakty o zdrowiu - Olej z ryb może zapobiegać schizofrenii?" Schizofrenia łączy się z takim czynnikami ryzyka, jak: dorastanie w centrum miasta; zażywanie narkotyków – przede wszystkim konopi indyjskich czy amfetaminy; choroba psychiczna w rodzinie – jest większe ryzyko zachorowania na schizofrenię, jeżeli choroba występowała u bliskiej osoby spokrewnionej. Jednak nie stanowi to reguły; trauma – może indukować zachorowanie na schizofrenię; niektóre choroby zakaźne Warto zaznaczyć, że stale badana jest kwestia dziedziczenia schizofrenii. Odkryto geny i mutacje, które mogą przyczyniać się do zachorowania na schizofrenię. Czynnikami zwiększającymi ryzyko pojawienia się schizofrenii są także problemy z przebiegiem ciąży i porodem (przykładowo infekcje u matki podczas ciąży, komplikacje okołoporodowe prowadzące do niedotlenienia mózgu). 2. Objawy schizofrenii Do podstawowych objawów schizofrenii zalicza się izolację osoby chorej od bliskich, koncentrację wyłącznie na swoich uczuciach i emocjach, życie własnymi wyobrażeniami. Dodatkowo zachowanie chorego staje się niezrozumiałe dla otoczenia. Występują także zaburzenia asocjacji (zaburzenia myślenia i rozluźnienie procesu kojarzenia), zaburzenia afektu objawiające się zubożeniem i spłyceniem emocjonalnym oraz ambiwalencja. Do charakterystycznych objawów schizofrenii można zaliczyć też występowanie omamów i urojeń, przypisywanie otoczeniu własnych przeżyć, a także zaburzenia pamięci i koncentracji. Można również przyjąć inny podział objawów schizofrenii. W takiej sytuacji można wyróżnić objawy pozytywne, negatywne, zaburzenia afektu, zaburzenia poznawcze i dezorganizację psychiczną. Pseudohalucynacje Jako objawy pozytywne schizofrenii określane są wrażenia i zjawiska wytwarzane przez umysł pacjenta. Pojawiają się omamy wzrokowe, węchowe, smakowe i czuciowe (chory przez zmysły odbiera bodźce, które w rzeczywistości nie istnieją), a także słuchowe (osoba chora słyszy szmery i stukanie, które nie istnieją; mogą pojawić się również głosy, zmuszające chorego do wykonania określonej czynności). Dodatkowo, mogą wystąpić pseudohalucynacje, kiedy osoba chora rozmawia z głosami, które słyszy. Do objawów pozytywnych schizofrenii zaliczane są również urojenia. Chory odbiera pewne sytuacje w sposób niezgodny z rzeczywistością, a także widzi rzeczy które nie istnieją. Osoby próbujące przekonać pacjenta, że rzeczywistość wygląda inaczej niż mu się wydaje, są najczęściej traktowane jako wrogowie. Urojenia można podzielić na: prześladowcze (osoba chora odnosi wrażenie, że jest wyśmiewana i podsłuchiwana; wydaje jej się, że każdy chce ją skrzywdzić); ksobne (choremu wydaje się, że jest stale obserwowany); wpływu (znane też jako oddziaływania; pacjent ma wrażenie jakby był stale pod wpływem innych osób, bądź rzeczy); odsłonięcia (chory ma wrażenie, że inni ludzie nie znają jego myśli i przedstawiają je). Objawy negatywne schizofrenii Objawami negatywnymi schizofrenii nazywane są wrażenia i funkcje zubożające psychikę. Charakterystyczne jest powolne wycofywanie się z uczestniczenia w czynnościach zawodowych lub szkolnych. Osoba chora przestaje się interesować tym, co do tej pory dawało satysfakcję i unika przebywania z innymi osobami (pojawiają się zaburzenia w kontaktach i komunikacji międzyludzkiej). Chory ma również problem z mimiką, gestami i wyrażaniem emocji. Jako negatywne objawy schizofrenii można uznać: apatię, bierność, bezczynność, brak lub ograniczenie własnej woli, brak spontaniczności spowolnienie. Zaburzenia afektu Zaburzenia afektu są bardzo mocno powiązane z występującymi u chorego omamami i halucynacjami. Dodatkowo bardzo często można zaobserwować u pacjenta brak zadowolenia z życia, smutek i żal. Emocje te nie mają związku z rzeczywistymi sytuacjami, często są w odniesieniu do nich sprzeczne (śmiech w sytuacjach smutnych lub poważnych i odwrotnie). W zaburzeniach pojawić się może depresja popsychotyczna, objawiająca się obojętnością, smutkiem oraz utratą radości i zainteresowań. Istotne jest, że mogą pojawić się czyny lub myśli samobójcze, dlatego bardzo ważna jest obserwacja osoby chorej. Rekomendowane przez naszych ekspertów Zaburzenia poznawcze W przypadku zaburzeń poznawczych pojawiają się zaburzenia pamięci i koncentracji. Z trudem przychodzi wykonywanie codziennych czynności, a planowanie dla osoby chorej stanowi duży problem. Dodatkowo, osoba chora bardzo często zapomina co robiła (nawet poprzedniego lub tego samego dnia), a także nie pamięta co usłyszała, przeczytała lub powiedziała. Dezorganizacja psychiczna Osoba chora na schizofrenię ma duży problem ze zrozumieniem zaistniałych sytuacji, zachowań i wypowiedzi innych ludzi. U pacjenta można zauważyć brak adekwatności zachowania w odniesieniu do sytuacji, chaotyczność i dziwaczność. Ma na to wpływ proces myślenia jaki zachodzi u osoby cierpiącej na schizofrenię. 3. Rodzaje schizofrenii Ze względu na różne nasilenie objawów, a także przebieg choroby, można dokonać podziału na różne rodzaje schizofrenii. Wyróżnia się: schizofrenię paranoidalną (występuje przewaga omamów i urojeń); schizofrenię prostą (następuje powolne nasilanie się objawów negatywnych, powodując załamanie); schizofrenię hebefreniczną (mowa osoby chorej jest niezrozumiała, zachowanie jest nieprzewidywalne, chaotyczne i dziecinne); schizofrenię rezydualną (objawy występują przewlekle, mają stabilny charakter; przeważają objawy negatywne); schizofrenię katatoniczną (występują stany osłupienia i pobudzenia, chory najczęściej milczy, zastyga bez ruchu i unika kontaktu z innymi; osłupienie może się nagle przekształcić w pobudzenie, przy którym można zaobserwować bezcelowe i chaotyczne gesty); schizofrenię niezróżnicowaną (nie występuje dominacja pewnej grupy objawów, w przypadku tego rodzaju choroby występuje problem ze zdiagnozowaniem wyżej opisanych postaci schizofrenii). 4. Diagnozowanie schizofrenii Diagnozowanie schizofrenii polega na przeprowadzeniu dokładnego badania psychiatrycznego oraz obserwacji klinicznej i obserwacji objawów. Dodatkowo stosuje się kwestionariusze oceny występowania i stopnia nasilenia symptomów. Nie istnieją badania laboratoryjne ani obrazowe, które mogłyby potwierdzić diagnozę. Badania wykonuje się w celu wykluczenia innych przyczyn zachowania chorego (przykładowo nadużywanie narkotyków lub leków). Podobne objawy mogą wystąpić przy różnego rodzaju chorobach i w różnych stanach, dlatego przed zdiagnozowaniem schizofrenii należy wykluczyć między innymi: nowotwór środkowego układu nerwowego; stwardnienie rozsiane; zaburzenie borderline); zaburzenia afektywne dwubiegunowe; zaburzenia schizoafektywne; choroby metaboliczne; kiłę ośrodkowego układu nerwowego; otępienie; stan po zażyciu substancji psychoaktywnych. 5. Przebieg schizofrenii Schizofrenia może rozpocząć się nagle, a jej obraz nie pozostawia wątpliwości, że mamy do czynienia z chorobą psychiczną. Schizofrenia może mieć jednak charakter skryty i rozwijać się miesiącami, aż do czasu, kiedy ukaże się w pełnym wymiarze. U każdego człowieka schizofrenia przebiega inaczej. Jednak da się wyodrębnić trzy fazy, wspólne dla wszystkich: faza I – faza zwiastunowa schizofrenii; objawia się zmianami nastroju i zachowania. Jeżeli człowiek odwraca się od społeczeństwa, traci kontakt ze znajomymi, nie wypełnia swojej roli społecznej, przestaje dbać o siebie oraz traci zainteresowania - oznacza to, że może to być początek schizofrenii. Jeżeli rozpozna się ją na tym etapie, możliwe jest wyleczenie bez wystąpienia nawrotów choroby; faza II – faza ostra lub nawrotów objawów schizofrenii. W tej fazie występują urojenia, halucynacje, zmienione myślenie. Nie da się nie zauważyć tych objawów, ponieważ prowadzą one do kryzysu psychicznego. Osoby chore na schizofrenię z objawami psychotycznymi zazwyczaj trafiają do szpitala, gdzie poddawane są terapii; faza III – faza stabilizacji w schizofrenii pojawia się po leczeniu. Chory zaczyna wracać do normalnego stanu, a objawy schizofrenii zaczynają stopniowo ustępować. Jest to faza bardzo często wieloletnia z nawrotami choroby. Wyróżnia się kilka grup osób chorych na schizofrenię: osoby, które mają dłuższy okres remisji – czasu wolnego od objawów schizofrenii. Do tej grupy należy co drugi chory. Faza ta jest przerywana nawrotami choroby. Jak silne i jak częste one będą, zależy od jakości opieki nad chorym na schizofrenię; osoby, które całkowicie wyzdrowiały – takich osób jest bardzo mało. Tylko jednej osobie na cztery udaje się wyjść ze schizofrenii; osoby, które mają ciągłe problemy z objawami schizofrenii – takich osób jest około 10%. U chorych wyzdrowienie jest niemożliwe, a leczenie może jedynie ułatwić w miarę normalne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. 6. Leczenie zaburzeń psychicznych Schizofrenia leczona jest przez całe życie. W przypadku ostrych napadów choroby leczenie musi być prowadzone w szpitalu psychiatrycznym, najczęściej jednak stosuje się leczenie ambulatoryjne. Bardzo ważna jest współpraca pomiędzy lekarzem a pacjentem. W leczeniu schizofrenii stosowane są również: farmakoterapia (stosuje się głównie leki przeciwpsychotyczne, które oddziałują przede wszystkim na pozytywne objawy schizofrenii, dlatego konieczne jest stosowanie również innych form leczenia); psychoterapia]( (w leczeniu schizofrenii wykorzystuje się najczęściej psychoterapię poznawczo-behawioralną, wspierającą, a także treningi funkcjonowania poznawczego; w przypadku młodych osób stosuje się też terapię rodzinną); terapia zajęciowa (osoba chora uczy się radzenia sobie ze schizofrenią i jej skutkami; dostaje wsparcie nie tylko od najbliższych, ale również od innych osób i organizacji ze społeczeństwa); psychoedukacja (może być skierowana do osoby chorej, a także jej rodziny; głównym założeniem jest poszerzanie wiedzy na temat choroby, jej objawów i przebiegu, a także metod walki ze skutkami schizofrenii); elektrowstrząsy (stosowane w przypadkach wyjątkowo ciężkiego przebiegu choroby). Schizofrenia ma bardzo duży wpływ na życie osoby chorej, dlatego bardzo ważne jest możliwie najwcześniejsze wdrożenie odpowiedniego leczenia. Warto zaznaczyć, że razem z rozwojem choroby, codzienne funkcjonowanie staje się coraz trudniejsze, a w skrajnych przypadkach schizofrenia może doprowadzić nawet do samobójstwa osoby chorej. Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza. polecamy Informacje ogólne o schizofreniiChoroba często przebiega w formie „zaostrzeń” objawów występujących co pewien czas. Ponadto cierpiący na schizofrenię mają duże problemy z oceną własnej wartości oraz świata, który ich otacza. Prawdopodobieństwo zachorowania w ciągu całego życia wynosi około 1 proc. Schizofrenia częściej zostaje zdiagnozowana u ludzi młodych, przed ukończeniem 30. roku nie odgrywa tutaj znaczącej roli, zarówno kobiety, jak i mężczyźni mają takie samo prawdopodobieństwo zachorowania. Według przeprowadzonych badań na świecie na schizofrenię choruje około 24 milionów więcej o atakach schizofreni, jak wyglądają i co czuje objawy daje schizofreniaU pacjentów chorujących na schizofrenię występują poniższe są objawy schizofrenii?ObjawyUwagiPozytywne (inaczej nazywane objawami wytwórczymi)Do objawów pozytywnych schizofrenii zaliczamy:Urojenia, zaburzenia myślowe, które kreują lub zniekształcają otaczającą rzeczywistość. Ciężko jest wytłumaczyć osobie z urojeniami, że nie jest tak, jak się jej wydaje. Choremu może także mieć poczucie, że jest obserwowany, prześladowany, wyszydzany i obmawiany zarówno przez znajomych, jak i obcych ludzi spotkanych na czyli zaburzenia wzroku, słuchu, dotyku, zapachu, węchu czy smaku, polegające na odbiorze zjawiska czy rzeczy, pomimo tego, że realnie nie występują one w objawów negatywnych schizofrenii zaliczamy:Wycofywanie się z codziennych aktywności (np. pracy) i relacji z innymi osobami;Zobojętnienie uczuciowe (chorzy na schizofrenię często mówią, że jest im wszystko jedno,nie interesuje ich to, co robią bliscy).Niechęć do wyrażania swoich emocji, czasami prowadząca do całkowitegoich komunikacji ze społeczeństwem za pomocą gestów czy zdolność odczuwania do dbania o poznawczeNa przykład zaburzenia koncentracji czy afektuZwane inaczej zaburzeniami psychicznaPrzez objawy dezorganizacji psychicznej rozumiemy głównie zaburzenia obejmujące proces myślenia, czyli trudności w zrozumieniu otaczającego świata i wypowiedzi innych osób. Do tego typu objawów zaliczamy także chaotyczne zachowania chorego, nieadekwatne do schizofreniiDokładne przyczyny choroby nie są znane, ciągłe badania wskazują na złożoność czynników wpływających na przyczynę choroby. Są to:czynniki biologiczne,społeczne, schizofrenii doszukuje się w zaburzeniach równowagi pomiędzy chemicznymi substancjami znajdującymi się w mózgu, a uwarunkowanymi czynnikami genetycznymi i charakterystyczną cechą choroby jest występowanie epizodów psychotycznych, czyli omamów, urojeń, halucynacji, oraz występowanie sytuacji, w których chory nie jest w stanie prawidłowo odczuwać schizofrenia jest dziedziczna?Pewne jest to, że większe prawdopodobieństwo zachorowania na schizofrenię mają osoby, które posiadają w najbliższej rodzinie osobę chorą – rodzice wraz z rodzeństwem mają aż dziesięciokrotnie wyższe prawdopodobieństwo zachorowania. Warto pamiętać, że nie ma jednej przyczyny schizofrenii. Choroba jest niezwykle złożona i wpływa na nią kombinacja wielu czynników: od pochodzenia po życiowe zdarzenia, środowisko czy anatomię się także na temat schizofrenii u schizofreniiChorobę może prawidłowo zdiagnozować i leczyć tylko lekarz specjalista psychiatrii. Należy się do niego zgłosić, gdy tylko zauważymy któryś z wyżej wymienionych objawów. Również, jeżeli ktoś z naszych znajomych da nam sygnał, że w ostatnim czasie kontakt z nami jest utrudniony, staliśmy się bardziej obojętni na wszystko, a dodatkowo ktoś z naszej rodziny choruje na schizofrenię – należy zgłosić się do podczas zaostrzenia objawów, jeżeli zwrócimy osobie chorej uwagę dotyczącą jej zachowania, możemy spotkać się z niechęcią lub agresją z jej strony. Spowodowane jest to odrzuceniem od siebie myśli o jakiejkolwiek chorobie psychicznej, co daje jasny znak, że wizyta u specjalisty powinna odbyć się jak pierwszej wizycie, podczas rozmowy psychiatra może jeszcze nie zdiagnozować jednoznacznie schizofrenii. Przy rozpoznaniu i różnicowaniu choroby, jaką jest schizofrenia często nie wystarczy przeprowadzenie rozmowy, lekarz musi wykluczyć ewentualne zmiany neurologiczne czy nowotworowe w mózgu, kierując pacjenta na specjalistyczne badania obrazowe np. rezonans sam proces diagnostyki trwa dłużej i opiera się na kilku czy kilkunastu wizytach i obserwacji pacjenta po zastosowaniu także: Zaburzenia osobowości - rodzaje, objawy, jak leczyć?Leczenie schizofreniiNiestety obecnie nie ma możliwości wyleczenia pacjenta ze schizofrenii, natomiast istnieje możliwość złagodzenia jej objawów, co umożliwia choremu normalne funkcjonowanie w społeczeństwie oraz możliwość powrotu do swoich wcześniejszych zainteresowań i życia powinno być ściśle monitorowane przez specjalistę. Obejmuje:farmakoterapię (przyjmowanie leków) łagodzącą objawy;psychoterapię (cykliczne spotkania z psychologiem);leczenie szpitalne (hospitalizację), w sytuacji, kiedy objawy się przypadku niektórych pacjentów zdarza się, że przyjmowanie leków, wizyty u psychiatry i psychologa trwają wiele lat, pomimo tego, okresowo u chorych występują epizody sytuacje mogą skończyć się skierowaniem do szpitala w celu ustabilizowania stanu chorego i jego obserwacji. Niemniej jednak bardzo ważne jest stałe przyjmowanie leków według zaleceń lekarza oraz uczestniczenie w zajęciach z przypadku schizofrenii ważna jest wczesna diagnoza. Efekty leczenia u pacjentów wcześnie zdiagnozowanych są zwykle lepsze od efektów u pacjentów przez wiele lat niepodejmujących cały czas wychodzą naprzeciw potrzebom osób ze schizofrenią. Celem jest zmniejszenie do minimum objawów choroby, zwiększenie komfortu chorego i pomoc mu w powrocie do życia, jakie prowadził przed wystąpieniem prace nad wprowadzeniem leków, które będą miały mniej skutków ubocznych, będą działały szybciej oraz będzie można podawać je w formie iniekcji. Dzięki takiemu rozwiązaniu zastrzyk będzie działał przez określony czas, co wyeliminuje przymus codziennego przyjmowania tabletek i powikłania schizofreniiPrzy regularnym przyjmowaniu leków i uczestniczeniu w terapii możliwe jest złagodzenie objawów choroby. Dzięki temu chory może wrócić do codzienności, zainteresowań, odnowić kontakty ze znajomymi, a w niektórych przypadkach, istnieje możliwość powrotu do całkowite wyleczenie z choroby nie jest obecnie zachorowaniu na schizofrenię istnieje ryzyko popełnienia przez chorego samobójstwa. Badania wskazują, że prawdopodobieństwo próby samobójczej u osób chorych wynosi 10 proc., z czego częściej podejmują ją mężczyźni i osoby w młodym wieku. Ryzyko zwiększa się najczęściej przy nieprawidłowym przyjmowaniu leków i podczas występowania zaostrzenia objawów schizofrenia może także współwystępować z depresją – chorobą polegająca na długotrwałym obniżeniu nastroju i braku energii. W depresji pojawia się niska ocena własnej wartości, brak chęci odczuwania radości z życia oraz wchodzenia w jakiekolwiek relacje z innymi zdarzy się, że u pacjenta występują inne choroby, proces leczenia jest bardziej rozbudowany, dłuższy, a ryzyko popełnienia samobójstwa da się zapobiec schizofrenii?Nie ma prostej recepty na to, co zrobić, żeby uchronić się przed zachorowaniem na schizofrenię. Najważniejsze w zapobieganiu i prewencji są edukacja na temat choroby, pierwszych objawów oraz miejsc, gdzie osoba podejrzewająca chorobę może otrzymać ważne jest to, aby osoby żyjące w bliskiej rodzinie chorego zgłębiały swoją wiedzę na temat zaburzenia oraz same mogły w razie potrzeby skorzystać, na przykład z opieki psychologicznej w ciężkich postępować przy schizofrenii?Przy wystąpieniu któregokolwiek z objawów choroby bardzo ważne jest jak najszybsze zgłoszenie się na konsultację specjalistyczną. Po zdiagnozowaniu choroby, należy rozpocząć kompleksowe leczenie, nie tylko poprzez farmakoterapię, ale także spotkania z psychologiem pomagające wrócić choremu do jego codziennych ważne jest także zapewnienie wsparcia choremu ze strony jego najbliższych, nie tylko poprzez dobre słowo i wiarę, ale również współpracę z lekarzem prowadzącym i psychologiem, dla którego takie osoby są cennym źródłem informacji o zaangażowane w proces leczenia są także idealnym źródłem rzetelnych informacji o chorobie i podporą dla rodziny w przypadku wystąpienia pamiętać, żeby informacje o schizofrenii, jej objawach, leczeniu i przebiegu choroby czerpać tylko z wiarygodnych źródeł! Niestety, nadal pełno jest nieprawidłowych informacji o tym, jak choroba przebiega, jakie są jej skutki uboczne i co dzieje się z pacjentem podczas epizodów psychotycznych – takie wiadomości często biorą się ze strachu przed chorobą, który bywa jednak wbrew panującym opiniom nie jest chorobą wykluczającą chorego całkowicie z normalnego życia. Osoba prawidłowo leczona jest w stanie normalnie przebywać w społeczeństwie, być samodzielna, robić zakupy, chodzić do kina, rozwijać swoje zainteresowania czy spotykać się ze zauważysz u siebie lub u kogokolwiek z twoich bliskich, rodziny czy znajomych objawy mogące sugerować chorobę zgłoś się po pomoc do zalecono ci leki, przestrzegaj zasad związanych z ich modyfikuj samodzielnie dawek ani pór przyjmowanych przerywaj samowolnie opuszczaj spotkań z psychologiem, u którejś z bliskich ci osób zdiagnozowano schizofrenię, okaż jej wsparcie i bądź także: Schizofrenia paranoidalna - co to jest?Katatonia - objawy, przyczyny i leczenieŹródła:

rysunki chorych na schizofrenię